Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym upoważnia w art. 18 ust. 2 pkt 13, na zasadzie wyłączności, radę gminy do podejmowania uchwał m.in. w sprawach herbu gminy. Analizując przepisy tylko w tak wąskim zakresie, możnaby od biedy przyjąć (ale i to byłoby już na pograniczu nadinterpretacji), że uchwałą "w sprawie herbu gminy" jest również ustanowienie obowiązku uzyskiwania zgody na korzystanie z herbu gminy. Problem w tym, że prawo miejscowe (takim jest wspomniana uchwała) obowiązuje jedynie na obszarze działania organu, który dany przepis wydał. Zatem jeżeli prawo ma mieć wydźwięk szerszy aniżeli lokalny, musi znaleźć swoje oparcie w ogólnokrajowym porządku prawnym. Do tego właśnie odwołuje się uchwała wspominając, że herb "podlega ochronie prawnej". Zdanie drugie pkt 2 uchwały może być interpretowane jedynie w ten sposób, że jeżeli prawo (ustawa) wymaga zgody organu, organem właściwym jest zarząd, a właściwie wójt (od 27 października 2002 r. organami gmin są rada oraz wójt, burmistrz albo prezydent miasta, w miejsce zarządu gminy). Herb gminy, z chwilą ogłoszenia w dzienniku urzędowym właściwego województwa stosownej uchwały ustalającej tenże(wcześniej: ogłoszenia w sposób zwyczajowo w danej gminie przyjęty), staje się symbolem urzędowym w rozumieniu przywoływanego już art. 4 pkt 2 Prawa autorskiego, nie podlega zatem ochronie w ramach reżimu ochronnego praw twórcy. Nie oznacza to oczywiście, że nie podlega żadnej ochronie. Ochrony takiej należy szukać w innych przepisach. I tak art. 131 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej wyklucza rejestrację znaku towarowego, który zawiera m.in. nazwy lub herby polskich jednostek samorządu terytorialnego (dalej: j.s.t.), chyba że zgłaszający wykaże się zezwoleniem właściwego organu tej jednostki. Innej podstawy ochrony można poszukiwać po prostu w Kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 43 k.c., przepisy o ochronie dóbr osobistych stosuje się odpowiednio do osób prawnych. Każda j.s.t. w Polsce jest osobą prawną. W mojej ocenie, ochrona herbu mieści się w zakresie ochrony dóbr osobistych tych osób - herb jest dobrem osobistym j.s.t. Ale ochrona dóbr osobistych sprowadza się do tego, że nie mogą one być naruszane. Otóż w stosunku do herbu, naruszenia dobra osobistego upatrywałbym w takim jego wykorzystaniu, nieuzgodnionym z właściwą j.s.t., które: (1) ukrywa związek herbu z daną jednostką; (2) nie daje się pogodzić z celem j.s.t.; (3) cechuje cel komercyjny; (4) ma powodować nieuzasadnione wrażenie związania danego podmiotu z j.s.t.; albo (5) wrażenie oficjalnego charakteru działania (informacji, danych, itp.). W tym kontekście hasło Wikipedii poświęcone j.s.t., w którym publikuje się wizerunek jej herbu, nie stanowi naruszenia żadnej z norm ochronnych i oczywiście nie wymaga zgody żadnego organu j.s.t. Podobnie gdy oznacza się tak cały zespół haseł, poświęconych pojedynczym budynkom. Na tej samej zasadzie jestem uprawniony do użycia herbu Łodzi aby wskazać, że mieszkam w tym mieście. Ponieważ Wikipedia wymaga jedynie odpowiednich relacji w ramach praw autorskich, to nie ma problemu z umieszczaniem jakichkolwiek polskich symboli urzędowych. Nie znam sytuacji, w której jakakolwiek j.s.t. wyrażałaby zgodę na to, by jakiekolwiek wydawnictwo encyklopedyczne wykorzystało jej herb. Taka zgoda po prostu nie jest potrzebna. Mam nadzieję, że nie zanudziłem zbytnio :-) Na koniec jedna uwaga. W Polsce szał na sprawy heraldyczne wśród naszych j.s.t. zaczął się oczywiście dopiero po 1990 r. Jak w wielu sprawach "ceremonialnych", brak nam tutaj jednak wyczucia, a po części także wiedzy - oczywiście nie mówię tutaj o Komisji Heraldycznej, lecz raczej o lokalnych włodarzach. Tak naprawdę, to charakter normatywny winien mieć blazon herbu, a nie jego graficzne odzwierciedlenie. Jak wskazuje College of Arms (http://www.college-of-arms.gov.uk/Faq.htm), w szczególności dobór konkretnych barw jest rzeczą drugorzędną. Tymczasem u nas zapamiętale tworzy się graficzne wzory, ale - jak w przywołanej na początku uchwale, kompletnie zapomina się o blazonie. Z poważaniem, A.P.W.