IMHO przetłumaczony tekst o NPOV z wiki-en jest przydługi i przegadany. Stąd moja propozycja, żeby to tłumaczenie wsadzić do jakiegoś archiwum, a w haśle o NPOV dać obszerne streszczenie na bazie tłumaczenia.
Oto moja wstępna propozycja takiego streszczenia:
Propozycja streszczenia NPOV
Wikipedia jest encyklopedią, czyli obiektywną kompilacją ludzkiej wiedzy, ale ponieważ ten zasób o zasięgu globalnym, tworzy pewna wspólnota autorów, to z pewnością nie możemy oczekiwać, że nasi współpracownicy będą sie zgadzać we wszystkich wypadkach, lub nawet w większości wypadków, na temat tego co tworzy ludzką wiedzę w ścisłym znaczeniu. Możemy więc, zaadopotować "luźniejsze" znaczenie "ludzkiej wiedzy", według którego szerokie spektrum sprzecznych teorii tworzy to co nazywamy "ludzką wiedzą". Dlatego powinniśmy, zarówno indywidualnie jak i zbiorowo, czynić wysiłki by przedstawiać te sprzeczne teorie rzetelnie, bez prób obrony któregokolwiek z nich.
Stąd wikipedia ma ważną zasadę, którą z grubsza można wyrazić tak: powinniśmy pisać bezstronne artykuły przedstawiając rzetelnie wszystkie punkty widzenia. To może być często mylnie rozumiane: zasada ta nie zakłada, że możliwe jest napisanie artykułu z jednego tylko punktu widzenia, który byłby tym pozbawionym stronniczości, "obiektywnym" punktem widzenia. Zasada neutralności Wikipedii mówi, że powinniśmy rzetelnie przedstawić wszystkie strony polemiki, miast czynić artykuł stwierdzającym, sugerującym bądź insynuującym że któraś ze stron jest właściwa, prawidłowa czy też poprawna.
Po pierwsze i najważniejsze, zastanów się co to znaczy, że bezstronne pisanie to prezentowanie różnych poglądów bez wskazywania, który jest słuszny. Bezstronne pisanie nie oznacza wyłącznie prezentowania tylko najbardziej popularnego punktu widzenia; nie oznacza też wyraźnego wskazywania, że najbardziej popularny punkt widzenia jest tym właściwym; nie oznacza też, że najbardziej właściwym punktem widzenia jest stanowisko pośrednie, między dwoma skrajnościami, jako rzekomo "najbardziej neutralne". Bezstronne pisanie oznacza, że należy przedstawić wszystkie znane sobie punkty widzenia w danej sprawie, przedstawiając rzetelnie wszystkie argumenty za i przeciw każdemu stanowisku, oraz w miarę możności podać też kto i dlaczego optuje za danym stanowiskiem. Ważne jest aby wszystkie te stanowiska były przedstawione tym samym, neutralnym językiem, w którym należy unikać przymiotników wartościujących, z ktorych można by "między wierszami" wyczytać które stanowisko jest właściwe. Alternatywnie, gdy kilka osób pisze artykuł, każda z nich może przedstawić swoje stanowisko, swoim językiem bez ingerowania w część pisaną z innego punktu widzenia. Autorzy takiego artykułu muszą się jednak powstrzymać od pisania końcowego akapitu, w którym byłoby stwierdzenie, kto ostatecznie ma rację.
Poniżej znajduje się kilka najważniejszych zaleceń dokładniej wyjaśniających jak pisać artykuły spełniające zasadę neutralnego punktu widzenia:
Dwa podejścia do pisania bezstronnych artykułów
Pisanie artykułu jako rzetelny opis trwającej dyskusji:
Pisanie neutralne można sobie wybrazić jako chłodny, rzetelny i analityczny opis trwającej dysputy. Jest to trudne do zrobienia, bo niemal każdy ma skłonność dawać subtelnie (np: za pomocą przymiotników wartościujących) do zrozumienia, po której stronie jest jego serce. Jednak stałe ćwiczenie się w neutralnym stylu pisania powoduje, że stajemy się w tym coraz lepsi i potrafimy we własnych i cudzych tekstach rozpoznawać takie subtelne wartościowanie i je usuwać.
Artykuły porównujące różne punkty widzena nie muszą poświęcać tyle samo linijek tekstu każdemu z nich. Jeśli istnieje jeden powszechnie akceptowany punkt widzenia i kilka punktów widzenia podzielanych przez nieliczną mniejszość, należy każdemu stanowisku oddać proporcjonalną sprawiedliwość w długości tekstu pisząc więcej o stanowisku powszechnie akceptowanym i mniej o mniejszościowych.
Pisanie artykułu w formie przedstawienia bezpornych faktów oraz obiektywnego opisu sprzecznych opinii na ich temat.
Alternatywnym sformułowaniem zasady bezstronności jest stwierdzenie, że należy przedstawiać fakty, włączając w to fakty na temat opinii, ale nie przyznawać słuszności (lub nie) samym opiniom.
Fakt od opinii jest łatwo rozróżnić. Fakt to obiektywne stwierdzenie istnienia (lub nie) danego obiektu lub zdarzenia, zaś opinia to sąd posiadający wyraźny element oceny i wartościowania. Np fakt to: "Mars jest planetą", "2+2=4", "Sokrates był filozofem". Natomiast stwierdzenia w rodzaju "Bóg istnieje", "Madonna to najlepsza piosenkarka wszechczasów", "Wałęsa był kiepskim prezydentem", "Marksizm to jedynie słuszna filozofia" itp. są ewidentnie opiniami a nie faktami.
Zasady neutralności Wikipedii, można streścić do tego, że w artykułach powinniśmy zawsze ograniczać się do opisywania faktów. Jeśli chcemy zamieścić jakąś opinię należy ją "przekonwertować" w fakt, poprzez przypisanie jej jakiejś osobie lub grupie ludzi. Niewątpliwie, to, że ktoś ma jakąś opinię jest też faktem. Opisując fakty nie należy ich wartościować, bo wtedy wykraczamy już poza neutralność. Dootyczy to też stwierdzenia faktu, że ktoś ma jakąś opinię na dany temat.
Ograniczenie się do stwierdzenia, że neutralność Wikipedii można streścić do zasady pisania wyłącznie o faktach nie zawsze jednak wystarcza. Kiedy umieszczamy w tekście Wikipedii opinię "przekonwertowaną" na fakt, należy jeszcze dodać też informację o innych opiniach podaną w równie neutralny sposób, nawet wtedy gdy się z tymi innymi opiniami nie zgadzamy. Trzeba też pamiętać, że przyznawanie racji którejś z alternatywnych opinii nie jest już stwierdzaniem faktu, tylko właśnie naszej opinii.
Przedstawianie opinii na temat dzieł sztuki, prac artystycznych, itp.
Szczególny przypadek to wyrażanie opinii estetycznych. Niektóre artykuły na temat dzieł sztuki i ich twórców (książek, obrazów, aktorów, muzyków itd) są pisane przez osoby zafascynowane danym dziełem lub artystą i to przechodzi do artykułów w wikipedii. To oczywiście jest sprzeczne z zasadą neutralności. Jednak informacja o tym, że jakiś artysta lub jego dzieło jest bardzo popularne, lub że ogół krytyków sztuki uważa go za wybitnego, czy nawet wielkiego jest ważnym faktem, którego nie sposób pominąć w artykule. Pisanie więc, że "Mickiewicz wielkim poetą był" wykracza poza neutralność, ale napisanie, że: "Zdaniem ogromnej większości historyków literatury polskiej, Mickiewicz był największym poetą doby romantyzmu" jest jak najbardziej zgodne z zasadą neutralności. Ważne tutaj jest tylko, aby nie przedstawiać w ten sposób własnych opinii o danym artyście/dziele, lecz ograniczać się do tego, jak został on/ono faktycznie przyjęte przez ogół społeczeństwa, jakąś jego grupę i fachowców z danej dziedziny.
Ostatnie zalecenie: staraj się pisać z punktu widzenia oponenta
Ci, którzy pisząc artykuły do wikipedii na tematy kontrowersyjne politycznie lub ideologicznie, stają uparcie i wyłącznie po stronie własnych poglądów i którzy nie dbają o to aby inne punkty widzenia były uczciwie prezentowane, nie działają zgodnie z zasadami neutralnego punktu widzenia. Jest bardzo istotne aby pisać także z punktu widzenia naszego potencjalnego oponenta i uczciwie przedstawiać jego racje, a nie tylko ograniczać się do własnych. Jeśli nie będziemy pisać czasami z punktu widzenia naszych oponentów, osłabi to znacznie zasady neutralnego punktu widzenia całej wikipedii. Dlatego powinniśmy się jak najczęściej angażować w pisanie z punktu widzenia naszego oponenta. Gdyby każdy z wikipedystów miał prawo pisać artykuły wyłącznie z własnego punktu widzenia, bez zwracania uwagi na zdanie innych, spowodowałoby powstawanie wielu artykułów całkowicie sprzecznych z neutralnością. Można by powiedzieć, że to problem naszych oponentów, że nie zajrzeli do danego hasła i nie dopisali do niego własnego poglądu. Mogą to przecież w każdej chwili zrobić i wtedy artykuł stanie się bardziej neutralny. Takie rozumienie neutralności na trochę sensu, ale tylko trochę...W praktyce jednak artykuły są często pisane przez jednego autora i jeśli on nie zadba o jego neutralność nikt inny tego za niego zrobi. Ponadto, z moralnego punktu widzenia, przyciskając klawisz "Zapisz" bierzemy odpowiedzialność za cały artykuł, który ktoś zaraz może przeczytać i zostać wprowadzony w błąd.
Tekst ten zamieściłem też w dyskusji do hasła Wikipedia:Neutralny punkt widzenia.
Polimerek