W ramach gromadzenia informacji niuansach języka białoruskiego napisałem mail do Katedry Białorutenistyki Uniwersytetu Warszawskiego i otrzymałą odpowiedź od jednej z pracujących tam osób (z licznymi tytułami naukowymi), którą to ze skrótami przytaczam:
Początek cytatu:
----- Bardzo trudno w kilku słowach odpowiedzieć na postawione pytania o różnice między zasadami pisowni "klasycznej" ("taraszkiewicy" od nazwiska autora pierwszej gramatyki języka białoruskiego Bronisława Taraszkiewicza) a oficjalnie uznawanymi ("narkomowką", bo przyjętą przez Komisarzy Ludowych w 1937 roku - biał. Narodnyja Kamisary). Podstawowym celem zmian zaproponowanych w '37 roku było zbliżenie języka białoruskiego do języka rosyjskiego. Powyższa reforma nie została uznana przez emigrację białoruską, która do tej pory posługuje się klasycznymi zasadami pisowni (w tym również w USA, gdzie działa Białoruski Instytut Nauki i Sztuki wydający czasopismo "Zapisy"). Na Białorusi powrót do powyższych zasad zauważył się na fali odrodzenia narodowego na przełomie lat '80-90 i nasilił się wraz z powstaniem niepodległego państwa Republiki Białoruś. Rozważano nawet powołanie specjalnego komitetu ds unormowania rozchwianych zasad pisowni, ale do władzy doszedł A.Łukaszenka i rozpoczął się kolejny etap rusyfikacji.
Nie potrafię powiedzieć, jaki procent społeczeństwa posługuje się pisownią "klasyczną", ponieważ nikt takich badań nie prowadził. Wiadomo tylko, że wzrasta liczba osób dołączających do nurtu niepodległościowego, takze w kwestii języka. Z klasycznych zasad pisowni korzystają takie prestiżowe wydania, jak tygodnik "Nasza Niva", czasopismo "Arche.Paczatak", również rozgłośnie radiowe: Svaboda (Praga), Polskie Radio dla Zagranicy (Warszawa: http://www.polskieradio.pl/zagranica/by/), że nie wspomnę o emigracji.
Natomiast w szkołach, rzecz jasna, jest nauczany język białoruski w wersji obowiązującej, czyli zrusyfikowanej.
Jeśli chodzi o literaturę piękną, to przed 1937 rokiem, oczywiście, była pisana zgodnie z ówczesnymi zasadami, które dzisiaj określamy mianem klasycznych, w okresie radzieckim - w wersji zbliżonej do języka rosyjskiego, a obecnie - w obu. Warto jednak podkreślić, że np. ostatnie utwory bardzo znanego pisarza białoruskiego Vasila Bykava były pisane zgodnie z zasadami "klasycznymi". Te zasady są bliskie także młodemu pokoleniu literatów. Klasyczną pisownią ukazuje się również czasopismo "Dziejasłou" Związku Pisarzy Białoruskich (nie należy mylić z powołanym niedawno prołukaszenkowskim Związkiem Pisarzy Białorusi).
Jak widać, na Białorusi istnieje już tradycja tworzenia podwójnych organizacji w tym celu, żeby niewygodne łatwiej było usunąć (mieliśmy podobny przykład ze Związkiem Polaków na Białorusi). A teraz jeszcze Wikipedia! Szkoda.
----
Koniec cytatu.
Aktualnie białoruska Wikipedia w starej wersji funkcjonuje pod adresem:
http://be-x-old.wikipedia.org/
i można ją ponownie edytować, bo została odblokowana. Niestety to ją spycha na zupełnie boczny tor, bo np. wszystkie linki interwiki od nas kierują obecnie do nowej wersji białoruskiej i nie istnieje jeszcze (i całkiem możliwe, że wogóle nie powstanie) kod interwiki do wersji starej... Część dawniej działających interwiki do wersji białoruskiej może nie działać ze względu na nieco inną ortografię lub zwyczajnie z tego powodu, że artykuły po dokonaniu zamiany wersji zniknęły. W miarę przyzwoicie zachowali się edytorzy nowej wersji białoruskiej, bo przynajmniej na ich stronie głównej jest uczciwie napisane gdzie jest dawna wersja.
To tyle, w tej w sumie dość smutnej sprawie naszych sąsiadów zza miedzy, z których sporo mieszka też w Polsce.